Przypominasz sobie dwie najnowsze ery z przebiegu historii Ziemi? To mezozoik i nowsza kenozoik. Mezozoik dzieli się na okresy: trias, jurę i kredę, a kenozoik na: trzeciorzęd i czwartorzęd. Od 2004 r. kenozoik zaczęto dzielić na neogen i paleogen, ale w tym artykule nadal będzie brany pod uwagę wcześniejszy podział kenozoiku - na trzeciorzęd i czwartorzęd.
Obszar Ostrowca i okolicy charakteryzuje się znacznym zróżnicowaniem budowy geologicznej. Występują tu skały mezozoiczne, trzeciorzędowe i czwartorzędowe. Głębokie struktury geologiczne obejmują również skały paleozoiczne, które objęte były fałdowaniami hercyńskimi. To starsze podłoże przykryte zostało utworami triasowymi i jurajskimi, które stanowią tzw. mezozoiczne obrzeżenie Gór Świętokrzyskich.
Skały mezozoiczne reprezentowane są przez utwory triasu i jury. Są nimi między innymi: zlepieńce, piaskowce, iły i piaski, wapienie, margle i żwiry. Utwory te występują w różnych odmianach i barwach. Gdzieniegdzie występują jurajskie szare iły z wkładkami węgla.
Na szczególną uwagę wśród osadów mezozoicznych zasługują wapienie koralowe występujące w okolicy Krzemionek Opatowskich. Występuje tu w dwóch poziomach krzemień. Poziom dolny to wielkie płaskury dochodzące do 1 m średnicy. Jest to krzemień pasiasty, zwany tak ze względu na piękne współśrodkowe ułożenie jasnych i ciemnych smug. Złoża były eksploatowane w neolicie, a krzemień używany był głównie do wyrobu narzędzi.
Uogólniając można stwierdzić, że na południe od doliny Kamiennej na odcinku Kunów - Ćmielów występują skały o przewadze piaskowców, łupków i iłów, natomiast na północ od doliny prawie wyłącznie spotykamy wapienie. Zaważyło to na odmiennym przebiegu zjawisk rzeźbotwórczych na tych terenach.
Osady trzeciorzędowe odsłaniają się licznie przede wszystkim na północ od doliny Kamiennej. Są nimi iły, piaski, gliny oraz rumosz.
Zaznacza się różnica w wykształceniu osadów czwartorzędowych (polodowcowych) w części północnej i południowej. W części północno-wschodniej miąższość (grubość warstwy osadowej, skalnej) nie przekracza 7-8 m i są to głównie piaski. Natomiast na południe od doliny Kamiennej skałą czwartorzędową jest less, którego miąższość wynosi 35 m. Pod lessem występują inne osady (gliny, piaski, żwiry).
Badania geologiczne na obszarze Ostrowca i okolic prowadzili m. in.: J. Radwan, J. Samsonowicz, W. Pożaryski, D. Kosmowska-Suffczyńska.
Źródło:
- Ostrowiec Świętokrzyski - monografia historyczna miasta, pod red. W. Kotasiaka, Wyd. Muzeum Historyczno-Archeologicznego w Ostrowcu Św., Ostrowiec Św., 1997
- Wikipedia.org
