Najdawniejsze ślady stałego osadnictwa na terenie miasta pochodzą z epoki kamienia. Około 4000 lat p.n.e.
na krawędzi lessowej Wyżyny Opatowskiej osiedliły się ludy koczownicze. Przebywały tu ludy kultur: lendzielsko-palgorskiej, pucharów lejkowatych, amfor kulistych. Nauczyły się one wykorzystywać do produkcji narzędzi krzemień, który pozyskiwano metodą górniczą licznych z kopalń zakładanych na Przedgórzu Iłżeckim.
Największe i najlepiej zachowane dziś skupisko kopalń krzemienia w całej Europie tworzy Rezerwat Archeologiczny Krzemionki w podostrowieckich Krzemionkach Opatowskich.
Wzgórze kościelne Starego Miasta w Częstocicach i rejon ulicy Wąwozy uznane są za stanowiska z epoki żelaza. W okresie od I do IV w. n.e. w piecach ziemnych tzw. dymarkach wytapiano żelazo.
Pierwsze wzmianki historyczne o terenach, które tworzą dzisiejszy Ostrowiec znajdujemy w piętnastowiecznych dokumentach. Na początku XVI w. Kacper Maciejewski - stolnik sandomierski dokonał próby lokalizacji miasta na terenie wsi Ostrów, położonej na prawym brzegu rzeki Kamiennej, w oparciu o dokument nadany przez króla Zygmunta I Starego.
W 1597 r. (czyli ponad 400 lat temu) na lewym brzegu rzeki Kamiennej, w miejscu dzisiejszego Starego Miasta, na tzw. surowym korzeniu, rozpoczęto budowę miasta. Początkowo zwane było Ostrowem, Ostrowcem lub Tarnowcem. Jego właścicielami byli: Janusz Ostrogski, Stanisław Tarnowski oraz bracia Jan i Wojciech Buczaccy. Podstawą ekonomicznego rozwoju miasta stał się handel i rzemiosło. Po przyjęciu w 1606 r. przez J. Ostrogskiego dóbr ostrowieckich, ustaliła się nazwa miasta. Względnie pomyślny rozwój Ostrowca zahamowała w poł. XVII w. wojna ze Szwedami i kryzys systemu folwarczno-pańszczyznianego. W 2 poł. XVII w. miasto stanowiło własność Wiśniowieckich, a w początku XVIII w. Sanguszków. W 1762 r. Konstancja z Denhoffów-Sanguszkowa dla gospodarczego wzmocnienia miasta wydała przywilej dla cechu rzemiosł różnych. Kolejnymi właścicielami dóbr ostrowieckich, a zarazem miasta byli Czartoryscy i Lubomirscy, od których w 1808r. nabył je Jerzy Dobrzański. On to w pobliskiej Kuźni wybudował zakład metalurgiczny. W tym czasie Ostrowiec liczył ok. 1500 mieszkańców i miał szkółkę parafialną.
W poł. XIX w. urzeczywistniła się koncepcja Stanisława Staszica, kontynuowana przez Ksawerego
Druckiego-Lubeckiego, uprzemysłowienia doliny rzeki Kamiennej. W oparciu o siłę motoryczną Kamiennej i jej dopływów oraz miejscowe zasoby węgla i rudy żelaza powstały zakłady hutniczo-przetwórcze w Brodach Iłżeckich, Nietulisku, Dołach Biskupich, Chmielowie, Mychowie, Bodzechowie. Rozwijało się górnictwo rud żelaza. W Częstocicach wybudowano pierwszą w Królestwie cukrownię.
W latach trzydziestych XIX w. właścicielem dóbr ostrowieckich był Henryk Łubiański. Z jego inicjatywy w 1837 r. inż. Antoni Klimkiewicz rozpoczął na prawym brzegu Kamiennej w bezpośrednim sąsiedztwie Ostrowca budowę potężnego, nowoczesnego ośrodka przemysłowego. Pierwotna nazwa to: Huta Klimkiewiczów.
Podczas Powstania Styczniowego rejon Ostrowca był jednym z aktywniejszych ośrodków ruchu powstańczego w Królestwie.
W 1893 r. Wł. Klepacki wybudował w Ostrówku fabrykę wyrobów ogniotrwałych, a Tomasz Głowacki w 1896 cegielnię w Bolesławowie. Te dwa zakłady to jeszcze niedawne Ostrowieckie Zakłady Materiałów Ogniotrwałych.
W 1905 r. w Ostrowcu powstała pierwsza szkoła żeńska, a w roku 1912 progimnazjum dla chłopców. W latach 1905-6 nastąpił wzrost fali rewolucyjnej. 28 grudnia 1905 r. Polska Partia Socjalistyczna powołała tzw. Republikę Ostrowiecką, którą po dwóch tygodniach zlikwidowały władze carskie. W 1913 r. powstało Polskie Towarzystwo Krajoznawcze.
I wojna światowa przyniosła duże zniszczenia. Po odzyskaniu niepodległości w jeden organizm miejski połączono osiedla: Bolesławów, Karolinów, Filipinów, Kuźnia, Folwark-Piaski, Romanów, Kolonia Częstocice, Kolonia Zamłynie, Klimkiewiczów, Ludwików i Ostrówek. Wg planu urbanistycznego Romana Felińskiego wybudowano szereg gmachów użyteczności publicznej, założono Park Miejski, przebudowano kościół Św. Michała. W 1937 r. zaczęto budować dom robotniczy (Zakładowy Dom Kultury). W 1929 r. powstał Klub Sportowy Zakładów Ostrowieckich (KSZO).
8 września 1939 r. wojska niemieckie zajęły Ostrowiec. Ludność podjęła walkę podziemną. 16 stycznia 1945 r. Ostrowiec został wyzwolony. Zniszczony w ok. 75% przemysł zaczęto odbudowywać. Uruchomiono wiele nowych fabryk. W granice miasta włączono: Denków, Częstocice, Kolonię Robotniczą,
Zygmuntówkę, Brezelię, Koszary, Gutwin, Dudy i Budy. Liczba mieszkańców wynosiła wtedy 40 tys. Powstały nowe osiedla: Skarpa, Cukrownia, Kuźnia, 25-lecia PRL, Piaski, Słoneczne, Ostrówek, Pułanki, Rosochy, Stawki, Las. Wybudowano wielooddziałowy szpital i wiele przychodni.
Obecnie Ostrowiec liczy niemal 75 tys. mieszkańców i jest ośrodkiem usługowym i przemysłowym, pełni również funkcję centrum kulturalno-oświatowego mikroregionu.
Źródło:
- Rewers planu miasta z lat 80-tych.
